Đèn chống cháy nổ là gì? Lựa chọn đèn phòng nổ
Đèn chống cháy nổ là loại đèn sử dụng chiếu sáng an toàn cho một số môi trường đặc thù. Vậy đèn chống cháy nổ là gì? Loại đèn này cần đảm bảo những yếu tố nào để mang lại độ an toàn cao? Người dùng có thể tham khảo ngay những thông tin về đèn phòng cháy nổ trong bài viết.
Ánh sáng thích hợp là cực kỳ quan trọng vì nhiều lý do. Nó giúp bạn thực hiện công việc và hoàn thành nhiệm vụ. Đảm bảo tầm quan sát tốt khi làm việc. Giúp bạn nhận thức được môi trường của mình và cải thiện sự an toàn.
Tuy nhiên, đèn chiếu sáng là một thiết bị điện và có thể gây nguy hiểm ở một số vị trí. Tia lửa điện đi lạc có thể tạo ra sự tích tụ khí và vật liệu dễ cháy, đó là lý do tại sao việc trang bị hệ thống chiếu sáng chống cháy nổ là quan trọng.
1. Đèn chống cháy nổ là gì?
1.1 Khái niệm đèn chống cháy nổ là gì?
- Đèn phòng chống cháy nổ là loại đèn chiếu sáng được thiết kế chuyên dụng. Nhằm lắp đặt cho những môi trường có khả năng cháy nổ cao.
- Cấu tạo từ những loại vật liệu cao cấp, đảm bảo độ bền lớn. Như hợp kim thép chịu lực cao, kính cường lực có khả năng chịu nhiệt, lưới thép,…
- Cấu tạo đèn chống cháy nổ bao gồm: chip LED, thân đèn, LED driver (nguồn), máng đèn chống cháy nổ, chóa đèn chống cháy nổ.
- Ứng dụng lắp đặt trong các khu vực có nguy cơ cháy nổ cao. Như cây xăng, kho hóa chất, kho hàng trữ giấy tờ, phòng thí nghiệm hóa chất,…
- Đèn chống cháy nổ còn được sử dụng cho những môi trường khắc nghiệt, dễ nổ như mỏ than; mỏ khai thác khoáng sản; dầu khí; nhà máy sản xuất hóa chất, vũ khí,…
- Chính vì được sử dụng cho không gian có tính chất đặc thù nên đèn phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật đầy khắt khe.
1.2 Đèn chống cháy nổ tiếng anh là gì?
- Đèn chống cháy nổ theo tiếng ánh được viết là Explosion-proof lamp.
- Trong đó: Explosion-proof có nghĩa là vật liệu chống nổ, chống cháy.
- Lamp theo nghĩa tiếng Việt là đèn chiếu sáng.
- Explosion-proof lamp có nghĩa là đèn chiếu sáng có khả năng chống nổ từ đó chống cháy tốt nhờ vật liệu cao cấp.
1.3 Thiết bị phòng nổ là gì?
- Thiết bị phòng nổ là những thiết bị được thiết kế theo tiêu chuẩn chống nổ. Chuyên sử dụng cho môi trường chứa nhiều chất khí, bụi bẩn dễ xảy ra cháy nổ.
- Mục đích sử dụng thiết bị phòng nổ để góp phần giảm thiểu nguy cơ lây lan đám cháy; giúp người nhanh chóng thoát hiểm khi có sự cố.
- Đèn LED chính là một thiết bị phòng nổ có vai trò quan trọng trong cuộc sống hiện nay.
2. Tiêu chuẩn đèn chống cháy nổ – Quy định về đèn chống cháy nổ
2.1 Tiêu chuẩn của đèn chống cháy nổ ATEX
Quy định
- Tại thị trường EU, các loại đèn lắp đặt trong môi trường dễ cháy nổ bắt buộc vào có dấu ATEX và dấu CE.
- Tại Việt Nam, đèn LED chiếu sáng cũng cần phải có được chứng nhận ATEX để được gọi là đèn chống cháy nổ.
Chứng chỉ chống cháy nổ
- Năm 2003, EU đã đưa ra quy định về chứng chỉ ATEX – Chỉ thị bắt buộc đối với các thiết bị điện khi được sử dụng trong các môi trường có thể gây cháy, gây nổ.
- Các thiết bị đèn chiếu sáng có chứng chỉ ATEX sẽ là loại đèn có khả năng chống cháy nổ hiệu quả.
- Từ đó, đèn chống cháy nổi bắt đầu được đưa vào lắp đặt và chiếu sáng trong những môi trường làm việc có nguy cơ cháy nổ cao.
2.2 Tiêu chuẩn đèn chống cháy nổ về chỉ số IP
- Tiêu chuẩn IP là loại tiêu chuẩn cơ bản của đèn chiếu sáng về các cấp chống bụi và chống nước xâm nhập, bảo vệ thiết bị.
- Ký hiệu tiêu chuẩn IP được ký hiệu bao gồm IP XY. Ví dụ như IP44, IP55, IP68,..
- Trong đó:
- X là đối số thứ nhất 4, 5, 6 chỉ các cấp độ khả năng chống bụi của đèn. Chỉ số X càng lớn đèn càng có khả năng chống bụi cao.
- Y là đối số thứ 2 như 5, 6, 7, 8, là chỉ số cấp độ khả năng chống nước của đèn. Chỉ số Y càng lớn đèn càng có khả năng chống nước cao.
- Ví dụ: IP67 là loại đèn chống cháy nổ có khả năng chống bụi và chống nước hoàn toàn, có thể ngâm dưới nước trong một thời gian ngắn.
2.3 Tiêu chuẩn RoHS bảo vệ môi trường về đèn chống cháy nổ
- Tiêu chuẩn RoHS được viết tắt từ cụm từ Restriction of Certain Hazardous Substances. Có nghĩa là tiêu chuẩn bảo vệ môi trường bởi các chất độc hại, gây nguy hiểm đến sức khỏe con người và môi trường.
- Đèn chiếu sáng đạt tiêu chuẩn RoHS có nghĩa là loại đèn không sử dụng các loại vật liệu, chất liệu gây nguy hiểm đến con người.
- Một số loại chất cực kỳ nguy hiểm như thủy ngân, Chì,..
- RoHS không phải là tiêu chuẩn bắt buộc đối với đèn LED. Nhưng người mua luôn mong muốn sử dụng đèn chất lượng cao, an toàn và thân thiện.
- Hiện nay, các loại đèn LED đều đạt tiêu chuẩn RoHS để vừa đảm bảo an toàn cho sức khỏe, thân thiện với môi trường.
- Đối với các loại đèn chống cháy nổ bắt buộc phải đạt tiêu chuẩn RoHS để được phân phối trên thị trường.
2.4 Các cấp độ trong quy định về đèn chống cháy nổ
| Kí hiệu tiêu chuẩn | Tên tiêu chuẩn | Tính bảo vệ | Zone |
| Ex d | Bảo vệ chống lửa | Tia lửa phát sinh trong thiết bị không phát sinh ra khỏi hộp bảo vệ | 1, 2 |
| Ex e | Bảo vệ độ an toàn | Giảm sự phát sinh tia lửa, gia tăng độ cách điện và chống bụi, ẩm. | 1, 2 |
| Ex i | Bảo vệ an toàn từ bên trong | Giới hạn dòng điện giảm phát sinh tia lửa | |
| Ex ia | không gây cháy nổ khi có sự cố do 1 hay 2 thành phần xảy ra | 0, 1, 2 | |
| Ex ib | Không gây ra cháy nổ khi có sự cố của 1 thành phần lỗi gây ra | 1, 2 | |
| Ex ic | Hoạt động trong điều kiện bình thường không gây cháy nổ | 2 | |
Ex p |
Bảo vệ bằng cách tạo áp suất trong hộp | Ngăn chặn khí gây cháy trong hộp lan ra bên ngoài | |
| Ex px | 1 | ||
| Ex py | 1, 2 | ||
| Ex pz | 2 | ||
| Ex q | Hạt thủy tinh và thạch anh trong hộp giữ hơi nóng bên trong hộp kín | ||
| Ex o | Bảo vệ gia tăng độ an toàn | Bảo vệ thiết bị được ngâm trong dầu | 1, 2 |
| Ex n | Bảo vệ phát sinh tia lửa | Yêu cầu tiết kế IP65, bảo vệ không đánh lửa và chống thâm nhập, thoát hơi ra bên ngoài | |
| Ex nA | Không phát sinh ra tia lửa | 2 | |
| Ex nR | Ngăn sự thoát hơi ra bên ngoài | 2 | |
| Ex nC | Bọc kín thiết bị có khả năng gây ra tia lửa | 2 | |
| Ex nL | Giới hạn năng lượng | 2 | |
| Ex nZ | Tạo áp suất trong hộp | 2 | |
| Ex m | Bảo vệ bao bọc bên trong | Bọc chất dẻo nhân tạo giữ nhiệt độ thiết bị phù hợp | |
| Ex ma | 0, 1, 2 | ||
| Ex mb | 1, 2 |
2.5 Zone 0 là gì? Quy định trong tiêu chuẩn chống nổ
- Tiêu chuẩn ATEX cũng được đưa vào để quy định trong vừng nguy hiểm đối với chất lỏng khi lắp đặt đèn chiếu sáng.
- Hệ thống phân loại ATEX và IEC phân loại các vùng nguy hiểm theo các cấp độ Zone 0, Zone 1, Zone 2. Vùng nguy hiểm theo từng zone sẽ xác định được khu vực chống cháy nổ trong chất lỏng và khí gas.
- Zone 0 được biết đến là vùng nguy hiểm nhất.
- Đây là khu vực luôn có khả năng xuất hiện cháy nổi khi có chứa không khí, gas, khí hơi, bụi xảy ra trong thời gian dài.
- Vùng Zone hoạt động trong trạng thái nguy hiểm lên tới hơn 1000h/ năm.
2.6 Quy định lắp đèn chống cháy nổ
- Khi lắp đặt đèn chống cháy nổ, doanh nghiệp thi công cần chú ý đến một số quy định của các cơ quan quản lý.
- Các quy định này đưa ra hướng dẫn lắp đặt hệ thống đèn chiếu sáng chống cháy nổ theo các tiêu chuẩn chiếu sáng, phòng cháy chữa cháy.
Dưới đây là một số quy định lắp đặt đèn chống cháy nổ trong một số lĩnh vực cụ thể:
- QCVN 06-2010 BXD – An toàn cháy cho nhà và Công trình.
- TCN 48 1996 Tiêu chuẩn ngành về PCCC doanh nghiệp TM và DV.
- TCVN 3254-1989 An toàn cháy- yêu cầu chung.
- Nghị định 79/2014/NĐ-CP hướng dẫn luật phòng cháy chữa cháy và luật sửa đổi bổ sung phòng cháy chữa cháy.
2.7 Tiêu chuẩn phòng nổ Exd II BT4
- Tiêu chuẩn phòng nổ Exd II BT4 là một trong những mức chống nổ cao theo quy định. Đây là tiêu chuẩn thuộc nhóm IIB; mức nhiệt độ chịu được là T4.
- Chi tiết tiêu chuẩn này theo quy định nghĩa là:
- Exd là tiêu chuẩn bảo vệ chống lửa với tính năng giữ các tia lửa chỉ phát sinh trong thiết bị; không lây lan ra môi trường xung quanh. Đối với thiết bị đạt tiêu chuẩn này sẽ sử dụng được ở vùng Zone 1, Zone 2.
- IIB là tiêu chuẩn quy định về mức chống nổ theo tác nhân gây nổ. Theo đó, những thiết bị đạt tiêu chuẩn này có thể phòng nổ với tác nhân gây nổ từ Coal gas; Ethylene; Ethyl ether.
- T4 là quy định về mức nhiệt độ tối đa mà thiết bị có thể chịu được. Theo đó, thiết bị đạt tiêu chuẩn này có thể chịu mức nhiệt tối đa là 135°C.
